Yazı 10 - Avustralya Hakkında Genel Bilgiler

Avustralya Hakkında Genel Bilgiler

Yuzeysel basit bilgilerden baslarsak eger ki; Avustralya Guney Yarimkurede yer alir. Okyanusya kitasindadir diyebiliriz ki zaten bu kitanin karasal cogunlugu Avustralya’dadir. Hint Okyanusu ve Buyuk Okyanus arasindadir. Komsulari tabii ki kardes ulke Yeni Zellanda, Endonezya, Dogu Timor, Papua Yeni Gine, Solomon Adalari, Vanuatu, Yeni Kaledonya’dir. Yalniz bir ada olmasi itibariyle bunlardan hicbiriyle karasal bir bagi bulunmamaktadir. Buda aslina bakarsaniz bir nevi daha az politik sorun anlamina geliyor.

Avustralya, dunya uzerinde Türkiye’ye en uzakta bulunan ulkelerden birisidir. Mesela Google’den Melbourne – Istanbul uzakligini aradigimda 14,620 km uzaklik var diyor. 

Daha uzagi icin ornek: Yeni Zellanda

Yonetim Bilgileri

Yonetim Bicimi	Federal Monarsi Federal Hukumet à Eyalet Hukumetleri à Lokal Hukumetler (Belediyeler)
Genel Vali	Sir Peter John Cosgrove
Basbakan	Tony Abbott (Liberal Parti)
Baskent	Canberra
En buyuk sehir	Sydney
Federal Bakanliklar	Bakan Adlarini 16 Kasim 2014 tarihi itibariyle veriyorum. Ziraat Bakanligi (Barnaby Joyce) Iletisim Bakanligi (Malcolm Turnbull) Savunma Bakanligi (David Johnston) Egitim Bakanligi (Christopher Pyne) Is Bakanligi (Eric Abetz) Finans Bakanligi (Mathias Cormann) Dis Isleri (Julie Bishop) Dis Ticaret Bakanligi (Andrew Robb) Saglik Bakanligi (Peter Dutton) Insani Servisler Bakanligi (Marise Payne) Gocmenlik ve Sinir Guvenligi Bakanligi (Scott Morrison) Endustri Bakanligi ( Altyapi ve Bolgesel Gelisim Bakanligi (Warren Truss) Sosyal Servisler Bakanligi (Kevin Andrews) Cevre Bakanligi (Greg Hunt) Icisleri Bakani ( Nigel Scullion) Kamu Isleri – Basbakan Yardimcisi (Eric Abetz) ANZAC 100. Yil – Basbakan Yardimcisi (Michael Ronaldson) Kadin Isleri – Basbakan Yardimcisi (Michaelia Cash) Gazi Isleri Bakanligi (Michael Ronaldson) Hazine Bakanligi (Joe Hockey)
Bazi Siyasi Partiler	Koalisyon (Liberal Party, National Party, Liberal National Party, Country Liberal Party) Australian Labor Party (Isci Partisi) Australian Greens (Yesiller) Palmer United Party Australian Motoring Ent. Party Liberal Democratic Party Family First Party Katter’s Australian Party Animal Justice Party Australian Sex Party

Parti adlarini Türkiye’deki siyasal parti adalarina gore cok farkli olduklari icin verdim. Burada cok cesitli goruslerde cok cesitli partiler var. Hatta bazi partiler direkt olarak kisi adlarini bile icerebiliyor mesela Palmer United Party (Zengin bir is adami Clive Palmer'in kurdugu bir parti) gibi. Ancak en buyuk ve her secimde kozlarini paylasan iki buyuk parti Liberal Party ve Australian Labor Party.

Burada bir paragraf acmakta fayda var ‘Yonetim Bicimi’ maddesi ile ilgili olarak. Burada hukumetlerin hiyerarsisi mevcut. Yani Avustralya capina hakim Federal Hukumet (Basbakan Tony Abbott) Avustralya’nin genel ic isleri, finans yonetimi, ekonomi yonetimi, gocmenlik politikasi, dis isler ve milli savunma gibi isleri yonetirken, Eyaletlerin basinda bulunan State Government (yani Eyalet Hukumetleri) da ayni seyi hukumeti bulundugu eyelet capinda yonetir. Ancak Eyalet Hukumetlerinin gocmenlik politikasi, dis isleri  ve milli savunma gibi konularda bir yaptirimlari bulunmamaktadir. Bu seviyeden daha asagiya indigimizde ise Local Goverments yani Belediyeleri goruyoruz. Burada Belediyeler Türkiye’dekine gore biraz farklilik gosteriyorlar. Her belediye sanki bir sirketmis gibi yonetiliyor. Bir CEO’su var ve cesitli islere bakan direktorler ve altlarinda mudurler (manager) mevcut. Secimlerde secilen Councillor’lar yani Belediye Meclis Uyeleri kendi aralarinda secim yaparak secildikleri donem icin Belediye Baskanini (Mayor) secerler. Burada Belediye Baskanlarinin Türkiye’deki gibi yetkileri yoktur. Belediyenin genel programini, yatirimlarini filan hep CEO yonetir ve bu CEO’lar secimle gelip secimle gitmezler. Councillor’lar daha cok halkin sectigi Belediye denetcileri gibi gorev alirlar ve belediyeleri halkin ihtiyaclarini karsilamalari dogrultusunda denetlerler ve belediye ve halk arasinda kopru olustururlar. Su anda (16 Kasim 2014 itibariyle) Melbourne’de belediye baskani bir Turk olan 2 adet belediye biliyorum. Birisi Moreland City Council digeri ise Hume City Council.

Istatistiki bilgileri guzel bir istatistik data deposu olan http://knoema.com/atlas web adresinden edindim. Aslinda sadece Avustralya icin olan bilgileri verecektim ancak daha sonra Türkiye icin olan bilgilerin eklenmesiyle yapilabilecek kiyaslama ile verdigim bilgilerin okuyanlar icin daha anlamli olacagini dusundum ve tablolara Türkiye kolonlarini da ekledim.

Avustralya icin http://knoema.com/atlas/Australia

Türkiye icin http://knoema.com/atlas/Turkey

Demografik Bilgiler

	Avustralya	Türkiye
Nufus	23,130,900 (2013 yili itibariyle)	74,932,641 (2013 yili itibariyle)
Sehir Nufusu Orani	%89.2 (2013 yili itibariyle)	%72.4 (2013 yili itibariyle)
Nufus Yogunlugu	3.0 insan / km2	97.4 insan / km2 (2013 yili itibariyle)
Nufus Buyume Orani	%1.8 (2013 yili itibariyle)	%1.3 (2013 yili itibariyle)
Dogum Orani	13.6 bebek / 1000 insan (2012 yili itibariyle)	17.1 bebek / 1000 insan (2012 yili itibariyle)
Olum Orani	6.5 insan / 1000 insan (2012 yili itibariyle)	5.7 insan / 1000 insan (2012 yili itibariyle)
0-14 Yasindakilerin Nufusa Orani	%19.1 (2013 yili itibariyle)	%25.7 (2013 yili itibariyle)
15-64 Yasindakilerin Nufusa Orani	%66.6 (2013 yili itibariyle)	%67.0 (2013 yili itibariyle)
65 ve ustu Yasindakilerin Nufusa Orani	%14.3 (2013 yili itibariyle)	$7.4 (2013 yili itibariyle)
Kadin/Erkek Sayilarinin Nufusa Oranlari	%50.2 (2013 yili itibariyle – yani kadin sayisi az bir farkla onde)	%50.9 (2013 yili itibariyle – yani kadin sayisi az bir farkla onde)

Yuz Olcumu Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Yuzolcumu	7,682,300 km2 (2013 yili itibariyle)	769,630 km2 (2013 yili itibariyle)
Tarim Alani	4,054,740 km2 (2012 yili itibariyle)	384,070 km2 (2012 yili itibariyle)
Orman Alani Orani	%19.2 (2012 yili itibariyle)	%15.0 (2012 yili itibariyle)

Ekonomi Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Milli Gelir	1,505,920,000,000 USD (2013 yili itibariyle)	819,990,000,000 USD (2013 yili itibariyle)
Kisi Basina Milli Gelir	64,578 USD (2013 yili itibariyle)	10,721 USD (2013 yili itibariyle)
Milli Gelir Buyume Orani	%2.8 (2014 yilinda simdiye kadar)	%3.0 (2014 yilinda simdiye kadar)
Enflasyon Orani	%2.5 (2013 yili itibariyle)	%7.5 (2013 yili itibariyle)
Issizlik Orani	%6.2 (2014 yili itibariyle)	%9.5 (2014 yili itibariyle)
Ihracat	310,969,075,535 USD (Mal ve Servisler – 2012 yili)	206,710,000,000 USD (Mal ve Servisler – 2012 yili)
Ithalat	334,928,589,940 USD (Mal ve Servisler - 2012 yili)	249,443,000,000 USD (Mal ve Servisler – 2012 yili)

Goruldugu uzere Ihracat – Ithalat bakimindan Avustralya ve Türkiye degerleri birbirine baya yakin degerler. Ancak Milli gelirde Avustralya baya bi ronde gozukuyor bu da nufusun Türkiye’ye nazaran az olmasida eklenince kisi basina dusen milli gelirde neredeyse Türkiye’nin 6 kati olacak sekilde bir fark olusturuyor.

 Saglik Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Bebek Olum Orani	3.4 / 1,000 canli dogum (2013 yili itibariyle)	16.5 / 1,000 canli dogum (2013 yili itibariyle)
Cocuk (5 yas ve alti) Olum Orani	4 / 1,000 cocuk (2013 yili itibariyle)	19 / 1,000 cocuk (2013 yili itibariyle)
Hamile Kadinlardaki Olum Orani	6 / 100,000 dogum (2013 yili itibariyle)	20 / 1,000 dogum (2013 yili itibariyle)
Yeni Doganlar icin ortalama beklenen Yasam Suresi	82.1 yil (2012 yili itibariyle)	74.9 yil (2012 yili itibariyle)
Saglik harcamalarinin Milli Gelire Orani	%9.1 (2012 yili itibariyle)	%6.3 (2012 yili itibariyle)
Tuberkuloz Vakaa Sayisi	6.5 / 100,000 insan (2012 yili itibariyle)	22.0 / 100,000 insan (2012 yili itibariyle)
Kadinlardaki Obezite	%24.9 (2008 yili itibariyle)	%35.6 (2008 yili itibariyle)
Erkeklerdeki Obezite	%25.2 (2008 yili itibariyle)	%22.8 (2008 yili itibariyle)

Anlasilacagi uzere, obezite Avustralya’da en buyuk saglik problemlerinden birisi. Doga ve hava sartlarinin spor ve egzersiz yapmaya cok elverisli olmasina ragmen fast food ve diger yemek aliskanliklari buna sebep oluyor herhalde. Ayni sorun Türkiye icin de gecerli tabii ki.

Egitim Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Egitimdeki Kamu Harcamalari Orani	%5 (2011 yili itibariyle)	%3 (2006 yili itibariyle)
Ilkokula Kayit Orani	%96.9 (2012 yili itibariyle)	%95.1 (2012 yili itibariyle)
Ilkokul Suresi	7 yil (1 yil hazirlik + 6 yil ilkokul)	5 yil (1 yil hazirlik + 4 yil ilkokul)
Ortaokul-Lise Suresi	6 yil (3 yil ortaokul + 3 yil lise)	8 yil (4 yil ortaokul + 4 yil lise)

Telekomunikasyon Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Her 100 kisideki Internet kullanici sayisi	83.0 (2013 yili itibariyle)	46.3 (2013 yili itibariyle)
Internet kullanicilarinin Nufusa Orani	%82.3 (2012 yili itibariyle)	%45.1 (2012 yili itibariyle)
Her 100 kisideki Cep Telefonu kullanici sayisi	106.8 (2013 yili itibariyle)	93.0 (2013 yili itibariyle)

Milli Savunma

	Avustralya	Türkiye
Askeri Harcamalar	23,963,000,000 USD (2013 yili itibariyle)	19,085,000,000 USD (2013 yili itibariyle)
Askeri Harcamalarin Milli Gelire Orani	%1.6 (2013 yili itibariyle)	%2.3 (2013 yili itibariyle)

Ulasim Bilgileri

	Avustralya	Türkiye
Her 1000 kisi icin mevcut olan araba sayisi	558.8 (2011 yili itibariyle)	110.2 (2011 yili itibariyle)
Havayolu ile tasinan yolcu sayisi	70,883,315 (2013 yili itibariyle)	74,353,297 (2013 yili itibariyle)
Trenyolu ile tasinan yolcu sayisi	1,500,000,000 yolcu-km (2010 yili itibariyle)	4,598,000,000 yolcu-km (2012 yili itibariyle)
Trenyolu	41,461 km	9,642 km (2012 yili itibariyle)
Karayolu	823,217 km (2011 yili itibariyle)	370,276 km (2011 yili itibariyle)

Suc Istatistikleri

	Avustralya	Türkiye
Cinayet Orani	1.1 / 100,000 nufus (2012 yili itibariyle)	2.6 / 100,000 nufus (2011 yili itibariyle)
Saldiri	305.5 / 100,000 nufus (2011 yili itibariyle)	219.3 / 100,000 nufus (2008 yili itibariyle)
Adam Kacirma	12.0 / 100,000 nufus (2011 yili itibariyle)	14.9 / 100,000 nufus (2008 yili itibariyle)
Soygun	16.9 / 100,000 nufus (2011 yili itibariyle)	10.9 / 100,000 nufus (2008 yili itibariyle)
Evlere girip hirsizlik	659.1 / 100,000 nufus (2012 yili itibariyle)	162.3 / 100,000 nufus (2008 yili itibariyle)

Arastirma ve Gelistirme Istatistikleri

	Avustralya	Türkiye
Ar-Ge Harcamalarinin Milli Gelire Orani	%2.4 (2010 yili itibariyle)	%0.9 (2011 yili itibariyle)
Ar-Ge Arastirmaci Sayisi	4,280.4 / 1,000,000 insan (2008 yili itibariyle)	987 / 1,000,000 insan (2011 yili itibariyle)
Ar-Ge Teknisyen Sayisi	1,120.0 / 1,000,000 insan (2008 yili itibariyle)	173.2 / 1,000,000 insan (2011 yili itibariyle)
Bilimsel ve Teknik Makale Sayisi	20,603 (2011 yilinda yayinlanan)	8,328 (2011 yilinda yayinlanan)
Patent Basvuru Sayisi	2,627 (2012 yili icerisinde)	4,434 (2012 yili icerisinde)

Dunya Ile Karsilastirmali Siralamalar

Bilgi	Avustralya	Türkiye
Insani Gelismislik Indexi	0.93 (1=en gelismis) (2013 yili itibariyle)	0.76 (2013 yili itibariyle)
Is Yapabilmenin Kolayligi	11 (1=en iyisi) (2014 yili itibariyle)	69 (2014 yili itibariyle)
Global Rekabet Gucu	22 (1=en iyisi) (2014 yili itibariyle)	45 (2014 yili itibariyle)
Basin Ozgurlugu	16.9 (ne kadar az o kadar iyi) (2014 itibariyle)	45.9 (2014 yili itibariyle)
Demokrasi Indexi	6 (1=full democracy) (2012 yili itibariyle)	88 (2012 yili itibariyle)
Siyasi Haklar	1.0 (1=en yuksek) (2013 yili itibariyle)	3.0 (2013 yili itibariyle)
Refah	4 (1=en iyisi) (2012 yili itibariyle)	89 (2012 yili itibariyle)

Bu tablolardaki bilgiler aslinda yorumlamaya kalksak, bircok seyi acikliyorlar ancak burada fazla politik mevzulara girmek isteginde degilim. Amacim sadece bilgi verebilmek.

Burada verdigim bilgileri tek dogru bilgi kaynagi olarak kabul etmemek lazim, sonucta ben bir web sitesinden aldim bu bilgileri, tabii ki kendim uydurmadim ancak internetten ilgili konularla ilgili daha bircok web sitesi bulunabilir. Ilgilendiginiz bilgiler varsa daha derinlemesine arastirma yapmanizi tavsiye ederim.

Bir sonraki yazimda herseyin basi saglik diyerekten Avustralya'daki saglik sistemini Melbourne'de 8 seneden fazladan ailecek yasadigimiz tecrubelerimiz isidinga yazmaya calisacagim.

Saglicakla kalin...